Chiều 28-11, với 78,14 % đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2024.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới trình bày báo cáo, giải trình
Trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật này. Về tiêu chuẩn tuyển chọn tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự (ANTT) ở cơ sở (Điều 13), nhiều ý kiến đề nghị bổ sung quy định độ tuổi tối đa để bảo đảm điều kiện sức khỏe thực hiện nhiệm vụ; đề nghị cân nhắc quy định về tiêu chuẩn văn hóa để bảo đảm tính khả thi.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xin tiếp thu và đã chỉ đạo nghiên cứu, bổ sung, chỉnh lý cụ thể tại Điều 13 dự thảo luật trình Quốc hội thông qua để quy định rõ tiêu chuẩn, điều kiện tham gia là từ đủ 18 tuổi đến đủ 70 tuổi, trường hợp trên 70 tuổi mà bảo đảm sức khỏe thì chủ tịch UBND cấp xã xem xét, quyết định trên cơ sở đề nghị của công an cấp xã; chỉnh lý quy định trình độ văn hoá là có bằng tốt nghiệp hoặc đã hoàn thành chương trình giáo dục trung học cơ sở trở lên; đối với khu vực biên giới, hải đảo, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thì có thể tuyển chọn người đã học xong chương trình giáo dục tiểu học.
Có ý kiến đề nghị quy định tiêu chuẩn là “không có tiền án, tiền sự”, UBTVQH thấy rằng nếu quy định tiêu chuẩn “không có tiền án, tiền sự” sẽ không đúng với quy định của pháp luật hình sự về trường hợp đã được xóa án tích và pháp luật xử lý vi phạm hành chính về trường hợp hết thời hạn được coi là chưa bị xử lý hành chính; đồng thời chưa phù hợp với thực tế. Dự thảo Luật quy định các trường hợp nêu trên vẫn được tham gia lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở là hợp lý. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua.
Về nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở (Chương II), có ý kiến đề nghị bổ sung một số nhiệm vụ độc lập cho lực lượng này và nhiệm vụ hỗ trợ công an cấp xã, cơ quan công an cấp trên bảo vệ hiện trường khi vụ án hình sự xảy ra tại cơ sở; bổ sung quy định trách nhiệm liên đới của công an cấp xã khi lực lượng này thực hiện nhiệm vụ mà vi phạm pháp luật.
Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo nghiên cứu, rà soát, bổ sung, chỉnh lý đối với các nội dung quy định về nhiệm vụ của lực lượng bảo vệ ANTT cơ sở, không trùng lặp với nhiệm vụ chung của công an cấp xã, thống nhất với các quy định có liên quan trong hệ thống pháp luật; đồng thời, xác định rõ trách nhiệm liên đới của công an cấp xã là: “Công an cấp xã chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở theo quy định của pháp luật”.
Rà soát bổ sung một số nhiệm vụ độc lập phù hợp với vị trí, chức năng của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở tại khoản 2 Điều 7, khoản 2 Điều 8 và khoản 2, khoản 3 Điều 10 dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua nhằm phát huy tối đa vai trò của lực lượng này và nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ ANTT ở cơ sở.
Có ý kiến đề nghị bổ sung nhiệm vụ tham gia tố tụng với tư cách người chứng kiến khi có yêu cầu. Có ý kiến đề nghị chỉ quy định 1 điều chung về nhiệm vụ tham gia hỗ trợ bảo vệ ANTT ở cơ sở, không nên quy định quá nhiều nhiệm vụ cụ thể. UBTVQH cho rằng Bộ luật Tố tụng hình sự đã có quy định cụ thể và đầy đủ về quyền và nghĩa vụ của người tham gia tố tụng (trong đó có người làm chứng và người chứng kiến). Việc dự thảo Luật quy định đầy đủ, cụ thể các nhiệm vụ trong dự thảo Luật thành các điều riêng là cần thiết để bảo đảm tính khả thi khi thực hiện. Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua.
Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được thành lập trên cơ sở thống nhất 3 lực lượng, gồm: Bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng và đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Lực lượng này được bố trí ở thôn, tổ dân phố; do chính quyền địa phương thành lập trên cơ sở tự nguyện của người dân để hỗ trợ công an xã, phường, thị trấn, giúp UBND cùng cấp trong bảo vệ ANTT và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.